Günümüz ekonomisi, sadece üretim kapasitesi veya teknolojik altyapıya bağlı değil; insan sermayesinin kalitesi ve işgücü piyasasının ihtiyaçlarına ne kadar cevap verebildiği ile doğrudan şekilleniyor. Türkiye gibi genç nüfus oranı yüksek ülkelerde, eğitim ile istihdam arasındaki uyum, ekonomik büyümenin sürdürülebilirliği açısından hayati öneme sahip. Ancak, hızlı teknolojik değişim, sektörlerin dönüşümü ve küresel rekabet, eğitim sistemlerinin iş piyasası taleplerini yakalamasını zorlaştırıyor. Eğitim ve İstihdam Arasındaki Uyum Neden Önemli? Eğitim ve istihdam uyumu, işgücünün sahip olduğu bilgi, beceri ve yetkinlikler ile iş piyasasının ihtiyaçları arasındaki dengeyi ifade ediyor. Bu denge bozulduğunda ortaya iki temel sorun çıkıyor: nitelikli işgücü açığı ve genç işsizliği. Nitelikli işgücü açığı, firmaların üretim ve hizmet süreçlerinde verimliliği düşürürken; işsiz gençler, ekonomik ve sosyal riskler yaratıyor. Örneğin bilişim, yapay zekâ ve biyoteknoloji gibi hızla büyüyen sektörlerde eleman açığı yaşanırken, bazı geleneksel alanlarda mezun fazlası oluşuyor. Bu dengesizlik hem işverenlerin maliyetini artırıyor hem de mezunların iş bulma süresini uzatıyor. TÜİK verilerine göre, 2025 yılında 15-24 yaş arası işsizlik oranı %21’in üzerinde seyrediyor. Bu oran, yalnızca ekonomik kayıp değil; aynı zamanda eğitim sisteminin işgücü piyasasına uygun birey yetiştirmekteki eksikliklerini de gösteriyor. Örneğin, mühendislik ve bilişim alanlarında işverenlerin talebi hızla artarken, bazı üniversite programları mezunlarına bu becerileri yeterince kazandırmıyor. Eğitim Müfredatının Güncellenmesi Eğitim-istihdam uyumunu sağlamak için öncelikle müfredatın iş piyasası taleplerine göre güncellenmesi gerekiyor. STEM alanlarına (Fen, Teknoloji, Mühendislik ve Matematik) yönelik eğitim programlarının artırılması ve dijital yetkinliklerin erken yaşta kazandırılması, gençlerin iş piyasasında rekabet gücünü yükseltiyor. Ayrıca, sosyal bilimler ve sanat gibi alanlarda mezun sayısı fazla olan branşlarda, beceri setlerinin dijital ve analitik yetkinliklerle desteklenmesi, mezunların iş bulma şansını artırabilir. Staj ve Uygulamalı Eğitim İmkanları Eğitim-istihdam uyumunu artırmanın bir diğer yolu ise staj ve uygulamalı eğitim fırsatlarını yaygınlaştırmak. Öğrencilerin okul yıllarında gerçek iş deneyimi kazanmaları, mezun olduklarında piyasaya hazır bireyler olmalarını sağlıyor. Ayrıca işverenler, potansiyel çalışanları önceden gözlemleme imkânı buluyor. Avrupa ülkelerinde uygulanan çıraklık ve staj modelleri, genç işsizliği azaltmada oldukça etkili. Türkiye’de de meslek liseleri ve üniversitelerde benzer programların güçlendirilmesi, uyumu artırabilir. Veri Paylaşımı ve Koordinasyon İşgücü piyasası ile eğitim kurumları arasında güçlü bir veri paylaşımı mekanizması oluşturulması kritik. İşverenler, hangi alanlarda nitelikli eleman ihtiyacı olduğunu paylaşmalı; üniversiteler ve meslek liseleri bu taleplere göre programlarını şekillendirmeli. Mezunların istihdam durumu takip edilerek hangi alanların iş piyasasında karşılık bulduğu analiz edilebilir. Bu veriler hem eğitim politikalarının hem de devlet destekli iş gücü stratejilerinin belirlenmesinde yol gösterici olur. Sosyal ve Ekonomik Yansımalar Eğitim-istihdam uyumu yalnızca ekonomik değil, sosyal bir konu da. İşsizlik, özellikle gençler arasında, sosyal huzursuzluğu ve göç eğilimlerini artırabilir. Bölgeler arası dengesizlikler, eğitim fırsatları ile iş imkanları arasındaki farklarla derinleşiyor. Bu nedenle, devlet politikaları yalnızca iş yaratmakla sınırlı kalmamalı; eğitim sistemini iş piyasası ile entegre ederek gençlerin yetkinliklerini ekonomiye kazandırmayı hedeflemeli. Türkiye’de Son Durum ve Öneriler Türkiye’de meslek liseleri ve uygulamalı üniversite programlarının güçlendirilmesi olumlu adımlar olsa da yeterli değil. Teknoloji odaklı ekonomiye geçiş için dijital beceriler, veri analitiği ve yapay zekâ gibi alanlarda eğitim kapasitesi artırılmalı. Yaşam boyu öğrenme ve sürekli mesleki eğitim fırsatları yaygınlaştırılmalı. Özetle, ekonomik büyüme ve sosyal istikrar için insan kaynağına yatırım şart. Eğitim-istihdam uyumu, gençlerin potansiyelini açığa çıkarırken, Türkiye’nin küresel rekabet gücünü de artıracak. Eğitim ve iş dünyası arasındaki koordinasyon, ekonomik büyümenin sürdürülebilirliğinin anahtarıdır. Yatırımın en güvenli ve geri dönüşü en yüksek alanı, insana yapılan yatırımdır. ZAFER ÖZCİVAN