Son günlerde emtia piyasalarında oldukça hareketli günler yaşanıyor. Bir yanda ABD ekonomisine dair süregelen belirsizlikler, diğer yanda ticaret savaşlarının yeniden gündeme gelmesiyle jeopolitik riskler yükseliyor.
Ancak bu karamsar havayı dengeleyen önemli bir gelişme var: Çin’in faiz indirimi. Bu adım, özellikle değerli metaller ve sanayi metallerinde fiyatların yukarı yönlü hareket etmesini sağladı.
Ticaret Gerilimleri Yeniden Yüzünü Gösterdi
ABD Başkanı Donald Trump’ın Avrupa Birliği’ne 1 Haziran’dan itibaren yüzde 50 gümrük vergisi uygulanmasını önermesi, piyasaları yeniden tedirgin etti. Trump, AB’nin yıllardır ABD’ye zarar verdiğini savunarak, anlaşma niyetinin olmadığını açıkça dile getirdi. Bu açıklama, yatırımcıların risk iştahını törpülerken, güvenli limanlara yönelişi artırdı.
Ayrıca ABD Merkez Bankası (Fed) cephesinde de tablo çok net değil. Bazı yetkililer, artan gümrük vergilerinin enflasyon baskısı yaratabileceğini vurgularken, faiz indirimi konusunda fikir ayrılıkları dikkat çekiyor. Kimileri yıl sonuna doğru bir indirim olasılığını dışlamazken, diğerleri bunun pek mümkün olmadığını savunuyor. Bu da doğal olarak piyasaların yönünü kestirmeyi zorlaştırıyor.
Platin Parlıyor, Altın Güvenli Liman Olmayı Sürdürüyor
Küresel belirsizliklerin arttığı böyle bir ortamda yatırımcılar, geleneksel olarak değerli metallere yöneliyor. Bu hafta özellikle platin öne çıktı. Çin’den gelen güçlü talep ve arzda yaşanabilecek sıkıntıların etkisiyle platin son iki yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Yılbaşından bu yana yüzde 21’i aşan bir değer kazancı yaşayan platin, yatırımcıların radarına girmiş durumda. Analistlere göre bu yıl da platinde arz açığı yaşanması bekleniyor.
Altında da yükseliş dikkat çekici. Ticaret savaşlarının derinleşme ihtimali ve ABD’nin mali görünümüne ilişkin endişeler altını yukarı taşıdı. Bu hafta altının ons fiyatı yaklaşık yüzde 5’e yakın bir artış gösterdi. Paladyum ve gümüşte de pozitif seyir vardı; paladyum yüzde 3,6, gümüş ise yüzde 3,8 değer kazandı.
Çin’in Faiz Kararı Metallerde Talep Umudunu Arttırdı
Çin Merkez Bankası, 20 Mayıs’ta politika faizlerinde indirime giderek piyasaları şaşırttı. Bir yıllık kredi faiz oranı yüzde 3,10’dan 3,00’e, beş yıllık oran ise yüzde 3,60’tan 3,50’ye çekildi. Bu, Ekim 2024’ten bu yana yapılan ilk faiz indirimi oldu.
Ayrıca kamu bankalarının mevduat faizlerini düşürmesi de tüketimi canlandırma yönünde güçlü bir sinyal verdi.
Bu hamleler, başta bakır olmak üzere sanayi metallerine doğrudan etki etti. Dünyanın en büyük bakır tüketicisi olan Çin’den talep artışı beklenmeye başlandı.
Bu hafta bakır yüzde 6’dan fazla değer kazandı. Kurşun, alüminyum, çinko ve nikelde de benzer şekilde artışlar gözlendi. Çin ekonomisinde canlanma beklentileri metal fiyatlarını şimdiden hareketlendirdi.
Morgan Stanley de Çin'e ilişkin büyüme tahminlerini yukarı yönlü revize etti. 2025 için yüzde 4,2 olan büyüme beklentisini yüzde 4,5’e çıkardı. Bu da Çin’in sadece sözde değil, eylemde de ekonomisini desteklemeye kararlı olduğunun göstergesi olarak yorumlandı.
Petrol Fiyatları Jeopolitik Dalgalarla Sarsıldı
Petrol piyasasında ise dalgalanma devam ediyor. Özellikle İsrail’in İran’a yönelik olası saldırı haberleri fiyatları yukarı çekerken, diplomasi ihtimalinin ortaya çıkmasıyla bu artış yerini düşüşe bıraktı. ABD Enerji Enformasyon İdaresi’nin stok verileri de beklentilerin üzerinde gelince, arz fazlası endişesi güçlendi. Bu da petrol fiyatlarının haftayı hafif düşüşle kapatmasına neden oldu.
OPEC+ grubu ise 1 Haziran’da kritik bir toplantı yapacak. Gündemde temmuz ayından itibaren günlük 411 bin varil ek üretim seçeneği var. Eğer bu gerçekleşirse, OPEC+ artık fiyatı koruma değil, pazar payını artırma stratejisine geçebilir. Bu da önümüzdeki dönemde petrol fiyatlarında yeni bir yön arayışına işaret edebilir.
Tarım Emtialarında Karışık Seyir
Tarım emtialarında ise fiyatlar karışık bir tablo çizdi. ABD ile Çin arasındaki ilişkiler, Çin'in teşvikleri ve Avrupa'nın ormansızlaşmayla ilgili yasa tasarısı gibi gelişmeler fiyatlamaları etkiledi. Çin, tarımsal afetlerle mücadele için 1,4 milyar yuanlık bir fon ayırdı. Bu da bazı tarım ürünlerine destek anlamına geldi.
Chicago borsasında mısır ve buğday yüzde 3,5, pirinç yüzde 2,8, soya fasulyesi ise yüzde 1 yükseldi. Brezilya’da başlayan kahve hasadı ise arzın artacağı beklentisiyle kahve fiyatlarını yüzde 1,6 düşürdü. Pamuk ve şekerde artış yaşanırken, kakao fiyatlarında yüzde 9’un üzerinde sert bir düşüş görüldü.
Sonuç olarak, Çin’in faiz indirimi, emtia piyasaları için olumlu bir gelişme olarak öne çıktı. Küresel piyasalarda hâlâ birçok belirsizlik mevcut olsa da Çin’den gelen teşvik sinyalleri hem sanayi hem de tarım emtialarında yeni bir yükseliş dalgasının kapısını aralıyor. Ancak jeopolitik riskler ve FED’in nasıl bir yol izleyeceği soruları hâlâ cevap bekliyor. Önümüzdeki günlerde açıklanacak ABD verileri ve Çin’in yeni adımları, piyasalardaki yönü belirleyecek en önemli faktörler olacak.
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar
[email protected]
