Kıdem tazminatında uygulanan tavan sınırı, yüksek ücretli çalışanların hak ettikleri tazminatın tamamını almalarını engelliyor. Tavan tutarının memur maaş artışına endeksli olması, bu artışların son yıllarda enflasyonun gerisinde kalması nedeniyle, işçilerin önemli bir hak kaybı yaşamasına yol açıyor.
İş Kanunu’na göre, işçiye aynı işverene bağlı olarak çalıştığı her yıl için 30 günlük brüt ücret üzerinden kıdem tazminatı ödeniyor. Ancak bu tazminat, devletin belirlediği tavan tutarıyla sınırlı kalıyor. Bu tavan ise en yüksek devlet memuruna bir yıllık hizmet karşılığında ödenen emekli ikramiyesi baz alınarak belirleniyor.
Habertürk’ün haberine göre, 2024 yılının ilk yarısında 46 bin 655,43 lira olan kıdem tazminatı tavanı, 1 Temmuz itibarıyla 53 bin 919,68 liraya çıkarıldı. Ancak memur maaş artışları, son iki yılda enflasyonun altında kaldı. 2023’ün ilk yarısında enflasyon yüzde 24,73 iken, memur maaşlarına yalnızca yüzde 19,31 oranında zam yapıldı. 2024’ün ilk yarısında ise enflasyon yüzde 16,67, memur zammı ise yüzde 15,57 olarak gerçekleşti.
Tazminatta yıllık 5 bin 136 liralık kayıp oluştu
Son 1,5 yılda enflasyon yüzde 68,45 olurken, memur maaş artışı yüzde 53,80 seviyesinde kaldı. Bu fark, kıdem tazminatı tavanının da beklenen seviyeye ulaşamamasına neden oldu. Enflasyon oranında bir artış yapılsaydı, mevcut tavan 53 bin 919 lira değil, 59 bin lira olacaktı. Bu durumda her yıl için 5 bin 136 liralık bir fark ortaya çıkmayacak, işçiler daha yüksek tazminat alabilecekti.
20 yıl boyunca aynı işverene bağlı olarak çalışan ve brüt maaşı 60 bin TL olan bir işçi için bu fark, toplamda 103 bin lira kayba karşılık geliyor. İşçi mevcut tavanla 1 milyon 78 bin lira tazminat alırken, enflasyona endeksli tavan uygulanmış olsaydı 1 milyon 181 bin lira hak edebilecekti.
Seyyanen zam işçileri de etkiledi
2023’te memur maaşlarına yapılan 8 bin liralık seyyanen artış, emekli aylıklarına yansıtılmadı. Bu durum, kıdem tazminatı tavanı hesaplamasında da dolaylı etkiler yarattı. Böylece yalnızca memurlar değil, tazminat hesaplamasında bu artıştan etkilenmeyen işçiler de mağduriyet yaşadı.
Kıdem tazminatı tavanı ile asgari ücret arasındaki oransal fark da yıllar içinde geriliyor. 1980’lerde asgari ücretin 7,5 katı olan tavan, 2002’de 4,8 kata, 2023’te ise 1,8 kata kadar düştü. Bu yıl asgari ücrete ara zam yapılmaması halinde tavan ikinci yarıda 2,1 kata çıkacak. Ancak yıllık ortalamada bu oran 1,9 kat seviyesinde kalacak.
