Maliye Hesap Uzmanları Vakfı (HUV) tarafından düzenlenen “Yeni Dünya Düzeninde Değişen Jeopolitik ve Ekonomik Dinamikler – Trump Politikalarının Türkiye’ye ve İş Dünyasına Etkileri” paneli hem Türkiye’nin altyapı hamlelerine hem de küresel ticaretin geleceğine dair çarpıcı değerlendirmelere sahne oldu. Eski Birleşik Krallık Başbakanı Boris Johnson, Türkiye’nin altyapı yatırımlarına hayran kaldığını dile getirirken, savunma ve ticaret alanlarında Türkiye ile iş birliğini artırma çağrısında bulundu.
BORIS JOHNSON: TÜRKİYE’YE HER GELDİĞİMDE ŞAŞIRIYORUM
Türk kökenlerine vurgu yaparak sözlerine başlayan Boris Johnson, Türkiye'nin son yıllarda gösterdiği altyapı gelişimini, “Birleşik Krallık’ta göremediğimiz bir dinamizm var” diyerek övdü. Hızlı tren projeleri, otoyollar ve havalimanlarındaki gelişmelerin Avrupa standartlarını aşan bir düzeye ulaştığını ifade eden Johnson, “Londra'daki havaalanları hâlâ birbirine bağlanamıyor ama Türkiye, Balkanlara kadar uzanan bir ağ kurmuş. Bu vizyon gerçekten etkileyici” dedi.
TÜRKİYE, KÜRESEL SAHNENİN ÖNEMLİ OYUNCUSU
Türkiye’nin sadece altyapı değil, jeopolitik anlamda da giderek daha etkili bir ülke haline geldiğini söyleyen Johnson, “Doğu ile Batı arasında bir köprü olan Türkiye, küresel istikrar için de önemli bir güç. NATO içindeki konumu ve özellikle Suriye’deki rolü hayati. Türkiye’nin barış çabaları her zaman çok değerli” yorumunda bulundu.
TRUMP’IN DÖNÜŞÜ VE TİCARET DÜZENİNDE YENİ DÖNEM
Panelin odak noktalarından biri de 2025 başında yeniden göreve başlayan Donald Trump’ın küresel ekonomi üzerindeki etkileriydi. Hem Johnson hem de diğer konuşmacılar, Trump’ın yüzde 10’luk temel gümrük tarifesiyle üretimi ABD’ye çekmeyi hedeflediğini ancak bunun küresel sistemde zincirleme etki yaratabileceğini vurguladı.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz da konuşmasında, ABD’nin ticaret politikalarında korumacı eğilimlerin arttığını ve bunun küresel ekonomide belirsizlikleri artırdığını belirtti. Yılmaz, Türkiye’nin bu süreci yakından takip ettiğini ve dış ekonomik ilişkilerini bu gerçeklik doğrultusunda şekillendirdiğini söyledi.
İNGİLTERE VE TÜRKİYE ARASINDAKİ TİCARETTE “GÜMRÜK ENGELLERİ” ELEŞTİRİSİ
Konuşmasında Türkiye ile Birleşik Krallık arasındaki ekonomik ilişkileri de değerlendiren Boris Johnson, iki ülke arasındaki ticarette yüzde 12’ye varan gümrük vergilerini “saçmalık” olarak nitelendirdi. “Bu konuyu Temmuz’a kadar çözelim. Serbest ticaret anlaşması yapmalıyız” diyerek çağrıda bulundu. Ayrıca Typhoon savaş uçaklarıyla ilgili anlaşmanın da sürüncemede kalmaması gerektiğini vurguladı.
“RUSYA’YA KARŞI GÜÇLÜ POZİSYON ALMALIYIZ”
Ukrayna’daki savaş konusunda ise net bir duruş sergileyen Johnson, “Bu bir bağımsızlık savaşıdır. Rusya’nın saldırganlığı karşısında Batı’nın caydırıcı olması gerekir” dedi. Türkiye’nin arabuluculuk rolünü takdir ettiğini belirten Johnson, savaşı bitirmenin en etkili yolunun güçlü yaptırımlar ve askeri destek olduğunu söyledi.
Özellikle ABD’nin Rus petrol ve gazı kullanan ülkelere ikincil yaptırımlar getirmeye başlayacağını ifade eden Johnson, bunun kısa vadede zorlayıcı olsa da uzun vadede Avrupa-Atlantik güvenliğine katkı sağlayacağını dile getirdi.
ÇİN POLİTİKASI VE ABD YATIRIMI ÜZERİNE DENGELİ BİR BAKIŞ
Çin ile ticarette denge arayışının önemine değinen Johnson, Çin’in küresel ekonomideki rolünün göz ardı edilemeyeceğini, fakat hassas altyapı sistemlerinden uzak tutulması gerektiğini söyledi. ABD’nin ekonomik yapısının hâlâ güçlü olduğunu savunarak, “Uzun vadede kazanan ABD olacak. Ben yatırımımı oraya yapardım” dedi.
AZEVEDO: KÜRESEL TİCARET SİSTEMİ DÖNÜŞÜMDE
Dünya Ticaret Örgütü eski Genel Direktörü Roberto Azevedo ise daha teknik ve yapısal analizlerle öne çıktı. Trump’ın getirdiği yüzde 10’luk temel tarifenin pazarlık dışı olduğunu belirten Azevedo, bu durumun küresel ticaret yapısında sert etkiler yaratacağını söyledi. Ayrıca tarifelerin uzun vadede enflasyonu artıracağını ve yeni bölgesel ticaret anlaşmalarının doğacağını kaydetti. WTO kurallarının zayıflaması halinde ülkeler arasında dengesiz ve ayrımcı ticaret uygulamalarının artabileceğini belirtti.
ORTAK MESAJ: TİCARET, GÜVENLİK VE DİPLOMASİDE İŞ BİRLİĞİ
Etkinliğin genel mesajı, Türkiye ile Birleşik Krallık arasında hem savunma hem de ekonomi alanında daha güçlü bir iş birliğinin gerekliliği yönünde oldu. Boris Johnson’un vurguladığı gibi, “Belirsizlikler çağında Türkiye ve İngiltere birlikte çok şey başarabilir.” Hem ticaretin önündeki engellerin kaldırılması hem de NATO içinde daha güçlü ortaklıklar kurulması, tarafların ortak hedefi olarak öne çıktı.
Johnson’un sözleriyle özetlemek gerekirse: “Gelin, birlikte çalışalım. Savaşı bitirelim, küresel ticaret sistemini yeniden inşa edelim, Batı’ya güveni tazeleyelim.”
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar
zozcivan@hotmail.com