Danıştay’dan İzmir’de 11 bölgede plan iptali: Doğa, tarih ve tarım alanları korunacak
Kıyı Ege Belediyeler Birliği tarafından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na karşı 2019/1496 esas numarasıyla açılan dava, İzmir’de çevre ve şehircilik açısından tarihi bir kararla sonuçlandı. Danıştay 6. Dairesi, İzmir-Manisa Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı’ndaki 11 farklı bölgedeki imar kararlarını şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararına aykırı olduğu gerekçesiyle iptal etti.
SİT alanları, doğal yaşam ve tarım tehdit altındaydı
Karara göre iptal edilen planlar, çoğunlukla doğal SİT alanlarına, tarım alanlarına ve tarihi değerlere yakın bölgelerde yapılaşma öngören düzenlemeleri içeriyordu. Danıştay, planlama hiyerarşisi ve koruma-kullanma dengesi ilkelerine aykırı bulunan bu kararların, ekolojik, sosyal ve tarihsel açıdan geri dönülmesi zor zararlar oluşturabileceğini belirtti.
İptal edilen bölgeler ve gerekçeleri
İptal edilen planlar arasında şu bölgeler yer aldı:
-
Bergama Allianoi: Termal turizm ve koruma bölgesi kararının yeşil alan sürekliliğini bozduğu gerekçesiyle iptal edildi.
-
Zeytindağ–Örlemiş: Sanayi alanı kararı, tarımsal alanların korunması ilkesine aykırı bulundu.
-
Bornova Karaçam Köyü: Doğal SİT alanı içinde yer alan köyün, kentsel yerleşik alan olarak gösterilmesi planlama ilkelerine uygun bulunmadı.
-
Çeşme Ilıca ve Reisdere: Turizm ve gelişme alanı kararları, doğal çevreyi tehdit ettiği ve yapılaşmayı teşvik ettiği gerekçesiyle iptal edildi.
-
Alaçatı: Yeni gelişme alanı kararının, önceki planlarla çeliştiği ve şehircilik ilkesine aykırı olduğu belirtildi.
-
Karaburun Bozköy: Doğal sit alanı sınırındaki yerleşim dışı bir bölgenin geniş ölçekte yerleşime açılması planlama esaslarıyla çeliştiği için iptal edildi.
-
Kemalpaşa Yukarı Kızılca: Sit alanları çevresindeki özel proje ve tercihli kullanım alanı kararı, bilimsel gerekçelere dayanmadan oluşturulduğu gerekçesiyle iptal edildi.
-
Menemen Emiralem-Göktepe: Gelişme alanı kararı, mevcut yapılaşma ihtiyacı ile ilişkilendirilmeden oluşturulduğu için iptal edildi.
-
Torbalı Subaşı: Sanayi alanı kararının çevreyle uyumsuz olduğu, taşkın riski bulunan alanda koruma yaklaşımı içermediği ifade edildi.
-
Urla Özbek Köyü: Yeşil sürekliliğin ortasında yapılaşma öngörülmesi, doğal dokuya zarar vereceği gerekçesiyle iptal edildi.
Danıştay: Doğal çevre, planlama süreçlerinde öncelikli olmalı
Danıştay kararında, çevre düzeni planlarının yalnızca gelişim değil, aynı zamanda korunma amacı taşıması gerektiği vurgulandı. Alt ölçekli planların üst ölçekli planlarla uyum içinde olması gerektiğine dikkat çeken mahkeme, “koruma-kullanma dengesi” ilkesinin ihlal edilmemesi gerektiğini kaydetti.
Ekolojik denge ve kamu yararı öncelendi
Mahkeme, planların çoğunun bilimsel analizlere dayanmadan hazırlandığını, çevresel etkilerin yeterince incelenmediğini ve kamusal denetimden uzak oluşturulduğunu belirtti. Özellikle Dikili Çandarlı’daki “tercihli kullanım alanı” ve Kemalpaşa’daki “özel proje alanı” gibi planların, ekolojik dengeye ve doğal yaşama tehdit oluşturduğu ifade edildi.
Kıyı Ege Belediyeler Birliği: "Bu karar çevre mücadelesinin zaferidir"
Kararın ardından açıklama yapan Kıyı Ege Belediyeler Birliği, Danıştay’ın iptal kararını "çevre mücadelesinin ve kamusal sorumluluğun hukuki bir zaferi" olarak nitelendirdi. Birlik, İzmir’in doğal varlıklarının gelecek kuşaklara aktarılması adına mücadelelerini sürdüreceklerini vurguladı.
Yeni çevre planlaması yolda olabilir
Uzmanlar, bu iptallerin ardından İzmir genelinde çevre planlarının yeniden hazırlanması gerektiğini belirtiyor. Yeni planlama süreçlerinde doğal, tarihî ve tarımsal alanların korunmasına yönelik daha kapsayıcı ve bilim temelli yaklaşımların benimsenmesi bekleniyor.
